zaterdag 30 juni 2012

Kate Bush - Aerial


In 1977 zette een 19-jarige Kate Bush de wereld te kijken terwijl ze vijfhonderd keer haar handpalmen toonde op de tonen van 'Wuthering Heights'. "It's mééééééé, Katiiiieeeee". Weirder vond je ze toen niet. Wie kon vermoeden dat 7 lp's en bijna 30 jaar later een grote schare hondstrouwe fans de komst van nummer 8 nog steeds als het hoogtepunt van het jaar zouden beschouwen? Bush, uitgegroeid van Silly Witch tot icoon en voorbeeld voor de would-be Tori Amossen van deze wereld, weet er dan ook behoorlijk de spanning in te houden. Haar laatste cd, 'The Red Shoes', dateert al van 1993. Wie 12 jaar in een plaat steekt, vraagt om moeilijkheden, want de verwachtingen zullen hoog gespannen zijn.
Maar hier is ie dan. 'Aerial'. Niet één cd, maar meteen een dubbele. En zoals ze beide kanten van de lp 'Hounds Of Love' al anders benoemde, krijgen de plaathelften ook hier een aparte naam. 'A Sea Of Honey' opent met de single 'King Of The Mountain', dat herinneringen oproept aan 'The Sensual World'. De song is gericht aan Elvis en de bijhorende videoclip laat geen ruimte voor verbeelding. Als we Kate mogen geloven, is de King springlevend en leeft hij ergens in de sneeuw met Rosebud (de slee van Citizen Kane) en is hij nog steeds king, maar dan van de berg.
'Pi' is een eerste hoogtepunt. Tegen een décor van een stuwende keyboard vertelt Kate het verhaal van een door wiskunde geobsedeerde man. Maar ze doet dit zodanig dat, als je geen Engels zou begrijpen, niet beter zou weten of ze zit midden in de daad. Als 't op erotiseren aankomt, weet ze heel goed waarmee ze bezig is. Het is ronduit fenomenaal hoe ze, verdeeld over 3 refreinen, het getal pi tot 112 cijfers na de komma brengt. Wie zoveel gevoel in een wiskundig gegeven kan steken, hoeft zich eigenlijk niet meer te bewijzen.
Een renaissancegitaar brengt ons bij 'Bertie'. Een liefdeslied, ware het niet dat we al bij lijn twee vernemen dat het over Bush' zoon gaat. De song drijft op een eenvoudige, lieve en haast authentiek klinkende Engelse folkmelodie en eindigt abrupt, maar wordt op die manier niet eindeloos uitgesponnen. 'Mrs. Bartolozzi' is Kate Bush die haar 'Lionheart'-stemming en dito piano weer bovengehaald heeft. En ook hier erotiseert ze, maar dan tekstueel. Het refrein, simpelweg 'Washing Machine', maakt duidelijk waarover het gaat, maar verder is ze in haar antropomorfe manie nooit gegaan. Kledij neemt de plaats van de personages in en ze kijken alleszins geen tv. Wie de cd 'Lionheart' kent, zal op 't einde een aan 'Peter Pan' schatplichtige strofe herkennen.
Het tweede hoogtepunt van 'A Sea of Honey' komt er in de vorm van 'How To Be Invisible'. Wat begint als een rocksong, wordt bij de eerste vocaal al snel een bezwerend nummer. Ergens in de verte hoor je een Peter Gabriel-nummer ('Up'), maar waar deze heer zich zou bezondigen aan overacting, blijft Bush tot de laatste noot beheerst. En de uithaal op "the dotted line" is er een die overduidelijk noot per noot vastligt. Iets waar menig zangeresje een punt aan kan zuigen. 'Joanni' kabbelt op percussie en handelt over Jeanne d' Arc. Na het eigenlijke nummer volgt het experiment(je). Bush die Frans fluistert terwijl de instrumenten stotteren, waarna er op zijn 'Hounds Of Love' wordt geëindigd.
'A Coral Room' lijkt dan weer van 'Never For Ever' (haar derde cd) geplukt. Een rustige vertelling op het ritme van een pianospel dat late avonden ademt. Nu wil het dat Bush, vooral bij haar buren, bekend staat als een nachtcomponist. Dit nummer is voor de zoveelste keer in haar oevre gericht aan haar moeder en is de perfecte afsluiter voor een cd die twaalf jaar op zich liet wachten.
Perfect? 7 nummers! Twaalf jaar! Dat is bijna 2 jaar voor één nummer...
Hah! Neen dus, want we krijgen er 'A Sky Of Honey' bovenop. Een tweede cd met songs die volledig op zichzelf kunnen staan, maar vooral moet gezien worden als één geheel. Een suite. En zoals suites horen te beginnen, vangt ook deze aan met (een) 'Prelude'. Vogelgezang. Een duif die koert. Een piano die de duif imiteert. En een kinderstem die het over de vogels heeft.
'A Sky Of Honey' is de weergave van een dag, van 24 uur, beginnend bij het ontwaken. 'Prologue' volgt met een piano en stem die terugvoeren naar 'The Red Shoes'. De song biedt een blik op wat er rond de ik-figuur gebeurt en bouwt laag na laag een fundament voor het refrein, dat slechts éénmaal gezongen wordt. Repetitie en sfeerschepping ademen het wakker worden uit. Italiaans (een taal die zich thuis voelt in suites) siert deze keer de tekst. 'An Architect's Dream' krijgt tribal ritmes mee, terwijl de zang perfect klinkt voor een kinderrijmpje. Een schilder maakt een vergissing en dan blijkt het resultaat toch beter te zijn dan wat hij eerst in gedachten had. Rolf Harris, didgeridoospeler van dienst en trouwe muzikant van Bush, levert de stem van het titelpersonage in 'The Painter', waarin alle kleuren van het schilderij door elkaar zijn gelopen.
Het is de brug naar 'Sunset', een scharnierpunt op deze cd én hoogtepunt drie op 'Aerial'. Er volgt een lange aanloop naar het refrein, maar eens daar barst het nummer echt los. Alle registers worden zowel vocaal als orchestraal opengetrokken. Wie zich in dit nummer laat onderdompelen, kijkt nooit meer ingetogen naar een zonsondergang, maar viert een uitbundig heidens feest van kleuren. Opnieuw tilt een renaissancegitaar het nummer naar een hoger niveau. En wanneer 'Sunset' z'n hoogtepunt heeft bereikt, daalt het snel af naar 'Aerial Tal', dat even betoverend klinkt als het kort is.
Van 'Somewhere In Between', een slaapliedje dat nooit slaapverwekkend wordt, druipt het soort heerlijke melodie af waar Kate Bush een patent lijkt op te hebben. 'Tijdens 'Nocturne' doet een droom zijn intrede en wordt de Jane Siberry in Kate Bush naar boven gebracht. Een rustig, episch nummer dat zichzelf telkens opnieuw herhaalt en doorspekt is met heerlijke twists. Het zijn kleine muzikale monsters (nachtmerries) afgewisseld met rust (gewone dromen), en ze leiden allen tot de apotheose, zowel muzikaal als conceptueel (het opstaan). Het hergebruiken van stukken tekst van elders op de cd (opnieuw zeer Siberriaans) laat de droom mooi een overzicht geven van wat geweest is. En wanneer het nummer eindigt, is de dag rond.
Hoogtepunt vier is net voorbij of het vijfde komt er al aan. Het titelnummer van de dubbelaar is een geval apart. Bush is de laatste jaren her en der gesampled en gemixt en het lijkt alsof ze met dit nummer iedereen wil voor zijn. De luisteraar wordt meegesleurd in méér vogelgezang, in hysterisch gelach, in rustige melodieën en sfeervole deiningen. 'Aerial' is dan ook een bouillabaise van alle ingrediënten die Bush op deze en vorige platen in haar muzikale saus heeft gemixt.. En meteen ook een waardige afsluiter van een prachtige dubbelaar. Ook grafisch, want in het zéér verzorgde artwork en in de teksten vinden we heel veel verwijzingen naar literatuur, schilderkunst en film. We zien kledij (aan de waslijn dan) en heel veel vogels. Zo is de cover de geluidsgolf van het lied van de merel, terwijl het oogt als een rotsformatie in zee.
Na twaalf jaar stilte heeft Kate Bush het nog steeds in zich. Ze is niet meer het gekke geweld dat ze in het begin van haar carriere was, maar een volwassen songschrijfster en vertolker. Beheerst en controlerend regeert ze over haar muzikaal rijk met de gratie van een sprookjeskoningin. Ze bezondigt zich niet aan excessen en elke noot, elke melodie en elk woord op 'Aerial' is gewikt en gewogen. Wie een cd zoekt om barre winteravonden door te komen, mag bij deze zijn zoektocht staken. (11/11/2005)

Geen opmerkingen: